ابراز نگرانی سه کشور آسیای مرکزی درباره احداث کانال «قوش‌تپه» در افغانستان
پنج‌شنبه 19 اسد 1402
رؤسای جمهور کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان و ازبیکستان در نشستی اضطراری درباره پیامدهای احداث کانال «قوش‌تپه» در افغانستان گفتگو کردند.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، رؤسای جمهور تاجیکستان، ترکمنستان و ازبیکستان در اجلاسی بی‌سابقه در عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان گرد هم آمدند تا در مورد استفاده از باارزش‌ترین منبع منطقه یعنی آب گفتگو کنند.
این سه کشور توسط آمودریا، رودخانه‌ای که بیشتر مرز آسیای مرکزی با همسایه جنوبی افغانستان را نیز مشخص می‌کند، به هم متصل می‌شوند. ده‌ها سال است که آسیای مرکزی از آب آمودریا برای مقاصد کشاورزی بهره می‌برد، اما برای اولین بار، افغانستان نیز قصد دارد همین کار را انجام دهد.
در بیانیه پایانی این نشست، که چند روز پس از برگزاری آن رسانه‌ای شد، آمده است که نگرانی هر سه کشور از وضع آب در آینده نزدیک عمده‌ترین موضوع بحث‌بوده است. هرچند در این بیانیه به‌طور مشخص از افغانستان نام برده نشده است، محتوای بیانیه منعکس‌کننده نگرانی عمیق هر سه کشور از احداث کانال قوش‌تپه و کاهش آب آمودریا است.
در این بیانیه آمده است: «به‌منظور اطمینان از پاسخ مؤثر به مسائل جدید، از جمله مسائل مربوط به تغییرات آب‌وهوایی و افزایش احتمالی فشار بر منابع آبی رودخانه آمودریا، به بهبود بیشتر سازوکارهای تعامل چندجانبه نیاز است.»
منظور از فشار بر منابع آبی آمودریا آب‌گیری کانال قوش‌تپه است که قرار است بخش عمده‌ای از آب آمودریا را به مسیر دیگری منتقل کند. پیش از این، در دوم آگست (11 اسد)، یعنی درست دو روز پیش از برگزاری نشست عشق‌آباد، تحلیل‌گران آسیای میانه از نگرانی‌های جدی دولت‌های این کشورها درباره کمبود آب و تأیید تأثیر کانال قوش‌تپه بر کاهش آب خبر داده بودند.
طالبان پروژه احداث کانال قوش‌تپه را در اوایل بهار 2022 اعلام کرد و ساخت آن چند هفته بعد در ماه می آغاز شد. این کانال قرار است به‌طول 285 کیلومتر در شمال افغانستان ایجاد شود و می‌تواند 550هزار هکتار زمین کشاورزی را آبیاری کند.
به گزارش intellinews، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی هیچ توافقنامه‌ای در مورد استفاده از آب ندارند و بر اساس قوانین بین‌المللی، افغانستان به‌اندازه سه کشور آسیای مرکزی محق استفاده از آب آمودریا است.
بر اساس برخی برآوردها، پس از تکمیل و بهره‌برداری از کانال قوش‌تپه، جوامع پایین‌دستی در ازبیکستان و ترکمنستان ممکن است 15 درصد از آب آمودریا را که در حال حاضر به این دو کشور می‌ریزد، از دست بدهند.
